ใน US TIP Report มีการเมืองและมีฮีโร่ต้านค้ามนุษย์จากไทย

942 03 Aug 2022

 

ขอบคุณภาพ จาก : https://prachatai.com/journal/2021/10/95707

                                                                                                                                         22/7/2565

 

                                                                                                                                         ภาคภูมิ  แสวงคำ

                                                                                                                                         นักกฎหมายอิสระ

                          

 

                           ถึงวาระประกาศผลสอบรายงาน US Trafficking in Persons หรือTIP Report ซึ่งปี 2022นี้เลื่อนจากเดือนมิถุนายนมาเป็นปลายเดือนกรกฎาคม  และครบรอบปีที่ 21 ของการออกรายงานของสำนักงานติดตามและต่อต้านการค้ามนุษย์ (Office to Monitor and Combat Trafficking in Persons)   กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐอเมริกา (US Department of State) โดยรัฐบาลไทยน่าจะสุขสมหวังที่นำประเทศไปถึงบัญชี (tier) 2 ดังที่ตั้งเป้าหมายไว้ล่วงหน้า

                           ภัยจากการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19  ยังเป็นปัจจัยสำคัญต่อสถานการณ์ค้ามนุษย์  โดยเฉพาะมาตรการล็อคดาวน์ทั่วโลกในรอบปีที่ผ่านมา นำไปสู่นโยบายการจำกัดสิทธิมนุษยชนขั้นพื้นฐานต่างๆ ทั้งสิทธิการทำงาน การศึกษา ความเป็นส่วนตัว การเคลื่อนย้าย การนับถือศาสนา การแสดงออกและการรวมกลุ่มโดยสันติ  รวมถึงเหตุผลด้านเศรษฐกิจ ภาวะการว่างงานยังเร่งเร้าให้ผู้คนตัดสินใจย้ายถิ่น และตกในความเสี่ยงต่อการถูกค้ามนุษย์

                           บทบาทการออกรายงาน 188 ทั่วโลกของสหรัฐฯ นั้นเป็นไปตามกฎหมาย The Trafficking Victims Protection Act (TVPA) ปี 2000 ซึ่งมีที่มาสอดคล้องกับพิธีสารของสหประชาชาติเพื่อป้องกัน ปราบปรามและลงโทษการค้ามนุษย์ในเด็กและสตรี หรือ Palermo Protocol ปี 2000เพื่อขจัดการค้ามนุษย์ ทั้งเพศพาณิชย์และแรงงาน 

                           ก่อนที่การค้ามนุษย์จะเป็นวาระโลก ย้อนไปในปี 1995  ก็เคยปรากฏคดีประวัติศาสตร์อย่าง EL Monte ที่สถานประกอบการสิ่งทอ (Sweatshop) ในเมืองเอลมอนเต้ รัฐแคลิฟอร์เนีย  ที่ย้ายฐานการผลิตจากไทย พบการบังคับใช้แรงงานไทย 72 คนในสภาพต่ำกว่ามาตรฐานขั้นต่ำ ให้ทำงานยาวนานกว่า18 ชั่วโมง หลายรายแทบไม่ได้รับค่าจ้าง ถูกจำกัดเสรีภาพการติดต่อสื่อสาร และถูกกักบริเวณห้ามออกภายนอก  สุดท้ายคดีระดับโลกที่เกี่ยวข้องกับประเทศไทยนี้กลายเป็นกรณีศึกษาของสหรัฐอเมริกา  ทั้งเป็นหมุดหมายสำคัญให้สภาคองเกรสผ่านกฎหมาย TVPA ในที่สุด

                           สำหรับเนื้อหารายงาน TIP ประกอบด้วยข้อเสนอแนะสำคัญ การดำเนินคดี การคุ้มครอง การป้องกัน  การจัดทำบัญชีแต่ละชาติยังคำนึงถึงผลกระทบของการแพร่ระบาดของโรคโควิด-19 ในแง่ศักยภาพการต่อต้านการค้ามนุษย์   ที่ต้องพลอยชะงักงันหรือขับเคลื่อนยากลำบากยิ่งขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ

                           ข้อสังเกตที่น่าสนใจ คือ อันดับประเทศในภูมิภาคASEANปีนี้  มีการเคลื่อนไหวอย่างมาก  โดยสิงคโปร์ยังขึ้นลิฟท์ความเร็วสูงไปถึงบัญชี (tier) 1 เคียงข้างฟิลิปปินส์ที่ครองอันดับนี้อย่างเหนียวแน่นและโดดเด่น

                           ที่เป็นปรากฎการณ์ก้าวกระโดด  คือ  ประเทศร่วมภูมิภาคอย่างบรูไน กัมพูชา  และเวียตนาม พาเหรดกันร่วงไปอยู่ในบัญชี 3 เป็นครั้งแรก ร่วมกับเมียนมา มาเลเซีย ที่ล่วงหน้าไปร่วมหอกับยักษ์ใหญ่อย่างจีน และรัสเซีย

                           ทั้งนี้ รายงาน TIP อธิบายว่าตำแหน่ง (tier placement) ไม่ได้ขึ้นกับขนาดของปัญหาของแต่ละประเทศ แต่วัดจากระดับความพยายามของรัฐบาลที่ดำเนินการตามมาตรฐานขั้นต่ำของกฎหมายTVPA  หรือไม่ เพียงใด

              ถึงเวลานี้จึงแทบไม่ต้องถกเถียงกันต่อไปแล้วว่ารายงานของกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ มีการเมืองและนโยบายการต่างประเทศของสหรัฐฯเป็นสาระสำคัญ วัดจากการแสดงออกถึงพันธกิจในการเป็นผู้นำโลกในประเด็นต่อต้านการค้ามนุษย์  เช่นเดียวกับประเด็นกฎหมายสิทธิมนุษยชนและประชาธิปไตย   ที่ผ่านมาการเมืองระหว่างประเทศส่งผลกระทบต่อเศรษฐกิจการค้า การผลิตและส่งออก ทั้งกดดันห่วงโซ่อุปทานภาคธุรกิจต่างๆของไทย  เช่น ภาคประมงทะเล แปรรูปสัตว์น้ำ เกษตรกรรม สิ่งทอและเครื่องนุ่งห่มที่ต้องเร่งปรับปรุงกฎหมายภายใน ทั้งกำหนดมาตรการต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง ให้บรรลุมาตรฐานการต่อต้านการค้ามนุษย์ ทาสยุคใหม่ และการเคารพสิทธิมนุษยชน

                            นอกจากการเมืองที่สะท้อนผ่านรายงานTIP ที่เป็นมาตรวัดคุณค่าฝ่ายเดียว  อย่างไรก็ตาม ในมุมคู่ขนาน สหรัฐฯยังมีบทบาทจัดสรรงบประมาณโครงการ  และสนับสนุนบุคลากรผู้เชี่ยวชาญแก่ไทยในการต่อต้านการค้ามนุษย์มายาวนาน  ทั้งการฝึกอบรมทักษะบุคลากร โดยเฉพาะผู้บังคับใช้กฎหมาย ผู้ปฏิบัติงานสหวิชาชีพที่เกี่ยวข้อง

                           ที่ต้องกล่าวถึงเป็นพิเศษในปี 2022นี้  ย่อมไม่พ้นที่กระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯมอบรางวัล  Trafficking in Persons Report Hero   แก่คุณอภิญญา ทาจิตต์  จากศูนย์อภิบาลผู้เดินทางทะเล (Stella Maris) นับเป็นฮีโร่ชาวไทยท่านที่ 3  ถัดจากคุณสมพงษ์  สระแก้ว  (มูลนิธิเครือข่ายส่งเสริมคุณภาพชีวิตแรงงาน หรือ LPN) ในปี  2008 และคุณวีรวรรณ มอสบี้  (HUG Project / ACT House) ในปี 2017 ที่ล้วนปฎิบัติงานในภาคประชาสังคม และมีผลงานเป็นที่ประจักษ์  ทั้งสามท่านยังถือเป็นส่วนหนึ่งของเครือข่าย TIP Report Hero นานาชาติที่จัดตั้งขึ้นในปี 2012

              รูปธรรมหลายประการที่ไทยตอบสนองถึงความพยายามต่อต้านการค้ามนุษย์ที่พัฒนารูปแบบใหม่อยู่เสมอ ตัวอย่างเช่น การดำเนินคดีแสวงหาประโยชน์ทางอินเทอร์เน็ต การจัดทำคู่มือกลไกการส่งต่อระดับชาติ (National Referral Mechanism : NRM) เฉพาะสำหรับผู้ปฎิบัติงาน เพื่อคุ้มครองผู้เสียหายจากการค้ามนุษย์ให้ชัดเจนเป็นระบบ

                           ในอีกด้านหนึ่ง บรรดาข้อเสนอแนะสำคัญที่ถูกสหรัฐฯพร่ำบอกต่อเนื่องมาหลายปี อาจเป็นข้อจำกัดที่ยังไม่บรรลุผล เช่น  การฝึกอบรมเจ้าหน้าที่รัฐในการคัดแยกเหยื่อแรงงานบังคับและการค้ามนุษย์ด้านแรงงาน  การผ่อนคลายเสรีภาพของผู้เสียหายจากการค้ามนุษย์ให้เข้าถึงอุปกรณ์สื่อสารหรือสามารถเดินทาง โดยไม่คุ้มครองผู้เสียหายไว้เนิ่นนานเกินจำเป็น   สถานคุ้มครองสวัสดิภาพผู้เสียหายจากการค้ามนุษย์ควรอาศัยขั้นตอนฟื้นฟูจิตใจในรายที่บอบช้ำ

                           ที่กล่าวมาทั้งหมดในรายงาน TIP ล้วนสะท้อนผลงานสำคัญในรอบปีของประเทศ        เชื่อมโยงกับแนวคิด “No victims no tears” จากงานวันรณรงค์ต่อต้านการค้ามนุษย์ของไทย เมื่อวันที่ 1 มิถุนายนที่ผ่านมา  ที่ทุกภาคส่วนพึงกำหนดทิศทางเป้าหมายร่วมกันที่จะลดเหยื่อและลดคราบน้ำตาแห่งความทุกข์ได้เป็นรูปธรรมยิ่งขึ้นในปีต่อไป.

 

เอกสารประกอบการเขียน

US Department of State (2020).Freedom First : Celebrating 20 Years of Progress to Combat Human Trafficking