บทวิจารณ์หนังของคนท้องถิ่นเพื่อชาติพันธุ์ท้องถิ่น เรื่อง กอนกวย.. ส่วยไม่ลืมชาติ

1314 11 Jul 2012

บทวิจารณ์หนังของคนท้องถิ่นเพื่อชาติพันธุ์ท้องถิ่น เรื่อง กอนกวย.. ส่วยไม่ลืมชาติ จิตินาถ  ดีทรัพย์ ได้นอนดูหนัง "กอนกวย ส่วยไม่ลืมชาติ" สร้างโดยชาวบ้านชนเผ่า กวย หนึ่งในชน 4 เผ่าของเมืองศรีสะเกษ หนังสะท้อนปัญหาการเปลี่ยนแปลงในสังคมชาติพันธุ์ยุคเปลี่ยนผ่าน วิธีถ่ายทอดภาพสืบสานวัฒนธรรมที่ต้องการสื่อความคงอยู่ของชาวกวยที่ยังรักษา ขนบพิธีกรรมความเชื่ออยู่ในวิถีชีวิต หนังใช้สามกลุ่มคิดเห็นต่างกันในการรับความเปลี่ยนแปลงทางวัฒนธรรม คือ อย่างอนุรักษ์ อย่างแปลกแยก และอย่างอยู่ร่วม ผ่านตัวละครร่วมสมัยคือคนหนุ่มสาวและเด็กวัยรุ่น ซึ่งสองอย่างแรก ถูกส่งผ่านตัวละครที่เป็นวัยรุ่นชาวกวย ได้แทนความต่างในการตีความทันสมัยของความเป็นเมือง ฝ่ายนึงแสดงความพยายามเลียนแบบเมือง การแต่งตัว ความฟุ้งเฟ้อ และรวมถึง การหมกมุ่นในโลกไซเบอร์และยาเสพติด ที่ดูจะเป็นปัญหาที่เกิดขึ้นเหมือนหลายๆที่  อีกหนึ่งแนวอนุรักษ์แต่ร่วมสมัยด้วยการศึกษา ในขณะที่ความคิดที่สามถูกเชื่อมด้วยคนนอก คือเพื่อนคนเมืองที่มองกลับอย่างชื่นชมในวิถีดั้งเดิมและมองเห็นการอยู่ร่วม สมัยของวัฒนธรรม ความจริงได้สะท้อนไปกลับระหว่างตัวละครและ เราคนดูซึ่งตัวเราก็เข้าใจได้ในฐานะกลุ่มคิดที่สาม แต่ก็แอบคิดว่าขณะที่หนังเดินไปยังมีความเป็นอุดมคติคิดทางบวก เพราะความจริงของสังคมข้างนอกจอ มีความคิดเห็นที่สี่ที่เป็นพวกไม่เคยเห็นความสำคัญ หรือแม้กระทั่งเหยียดความเป็นท้องถิ่น แต่ในหนังพยายามใช้ทางบวกของคนส่วนน้อยที่สนใจท้องถิ่น เป็นสีสันในการสร้างความมั่นใจบางอย่างที่เป็นข้อที่น่าคิดว่าความต้องการ ที่จะถูกยอมรับ จะนำความภูมิใจมาให้ถ้าเค้าได้รับจาก ‘คนเมือง’ มากกว่าคนบ้านใกล้ตัวอย่าง ลาว หรือ เขมร?   หนังพยายามชี้แจง และโต้แย้งความไม่เหมือนออกมาได้ประทับใจในความบริสุทธิ์ของความเป็นพื้น บ้านของคนแสดงมากที่สุด แต่ก็ไม่ต่างกับหนังแนวอนุรักษ์ท้องถิ่น ดูแล้วมันยังไม่ค่อยอิ่มเพราะยังขาดการสร้างแรงบันดาลใจบางอย่าง ว่าทำไมชุมชนชาติพันธุ์ควรต้องรักรากเหง้าตัวเอง? หนังยังขาดการดึงอารมณ์ร่วม ถ้าเทียบกับความรู้สึกล้วนๆ นั้นมันช่างต่างกับดูโฆษณาปันหยี FC ที่ไม่ต้องไล่เรียงให้ครบรูปแบบวัฒนธรรมแต่เราเห็นภาพเบื้องหลังชีวิต และแค่ฉากหลังที่ไม่จำนนต่ออุปสรรค ก็ทำเอาน้ำตาจุกอกแล้ว ตัวอย่าง ของการแสดงออกตามสื่อสร้างสรรค์แนววัฒนธรรมบ้านเราหนีไม่พ้นต้องสู้กับความ เหมาะสมในการถ่ายทอด ความเปราะบางทางความคิดด้านวัฒนธรรมเสมอ คนลาวกว่าจะข้ามพ้นบุคลิกน่าขบขันมาสู่ความน่านับถือชื่นชมในแง่มุมสู้ชีวิต มีความมั่นคงทางวัฒนธรรมอาหาร ที่เดี๋ยวนี้สาวกรุงกล้าออเดอร์ตำปูปลาร้าอย่างชัดถ้อยชัดคำ และหากินได้ทั่วไปแม้แต่กลางห้างหรูในเมืองหลวง หนังใหญ่พูดลาวกันโดยมีซับไตเติ้ลภาษากลาง หนุ่มสาวดารารุ่นใหม่ไม่ต้องปิดบังว่าตัวเองมาจากต่างจังหวัด ก็มีรูปลักษณ์น่ามองไม่แพ้ใคร แถมจริงๆต้องบอกว่ามีความสามารถพิเศษ พูดได้หลายภาษาด้วยซ้ำ ความเป็นแหล่งวัฒนธรรม ความรู้ตกทอด การเรียนรู้ภูมิปัญญา จะถูกกลืนหายไปเรื่อยๆ ทุกอย่างไม่ใช่เรื่องบังเอิญ… เพราะต้องยอมรับว่า แค่เพียงใครอ่านอักขระโบราณได้ อย่างขอม อย่างล้านนา นั่นก็ถูกเพ่งเล็งจากกลุ่มคนมีอำนาจในประเทศที่คลั่งความเป็นชาตินิยมแล้วก็ ยังขอเอาใจช่วยต่อกลุ่มชาติพันธุ์ต่อไป ที่จะผลิตผลงานออกสู่สาธารณะมากๆ เพียงแต่การต่อสู้กับประเด็นความมั่นคงก็ต้องใช้ศิลปะในการประกอบร่างหน่อย เพราะการต่อสู้ที่แท้จริงของชาติพันธุ์ คือ คุณกำลังสู้ กำลังรื้อชุดความรู้พื้นฐานที่ไม่เหมือนชุดที่ยัดเยียดในห้องเรียนให้คนทุก คน…ได้รับรู้