ชาวบ้านรอบเหมืองแร่ทองคำ จ.เลย ทบทวนแผนฟื้นฟู มุ่งเป้าปิดเหมืองถาวร กำจัดสารพิษ เยียวยาผู้คน

50 06 Nov 2025

ชาวบ้านรอบเหมืองแร่ทองคำ จ.เลย ทบทวนแผนฟื้นฟู มุ่งเป้าปิดเหมืองถาวร กำจัดสารพิษ เยียวยาผู้คน

 

อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย, 4 พฤศจิกายน 2568 - กลุ่มฅนรักษ์บ้านเกิด 6 หมู่บ้าน เดินหน้าประชุมครั้งสำคัญทบทวนแผนการฟื้นฟูเยียวยาการปนเปื้อนฟื้นฟูสุขภาพ สิ่งแวดล้อม ระบบนิเวศ เศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ของชุมชนในพื้นที่เหมืองแร่ทองคำจังหวัดเลย (ฉบับปรับปรุง) ปี 2562 ภาคประชาชน เพื่อจัดทำแผนที่สะท้อนเสียงของผู้ได้รับผลกระทบอย่างแท้จริง และผลักดันให้รัฐบาลรับผิดชอบต่อมลพิษจากเหมืองทองคำที่ค้างคามากว่า 20 ปี ณ ห้องประชุมองค์การบริหารส่วนตำบลเขาหลวง อำเภอวังสะพุง จังหวัดเลย

ในปีพ.ศ. 2562 ศาลพิพากษาให้บริษัททุ่งคำ จำกัด ชดใช้ค่าเสียหายแก่ชาวบ้านและฟื้นฟูสิ่งแวดล้อมโดยประชาชนต้องมีส่วนร่วมทุกขั้นตอน แต่บริษัทล้มละลายจึงไม่ได้มีการฟื้นฟูหรือชดเชยเยียวยาผู้ได้รับผลกระทบ ปัจจุบันเหมืองจึงถูกทิ้งร้างส่งผลให้สารพิษจากเหมืองกระจายเป็นวงกว้าง ชาวบ้านรอบเหมืองยังตรวจพบสารหนูและโลหะหนักในร่างกายเกินค่ามาตราฐาน ต่อมาในปี 2567 กระทรวงอุตสาหกรรมได้แต่งตั้งคณะทำงานจัดทำ (ร่าง) แผนปฏิบัติการแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมรอบเหมืองทองคำ และเมื่อวันที่ 9 ตุลาคม 2568 กลุ่มฅนรักษ์บ้านเกิด 6 หมู่บ้าน ได้เข้าร่วมประชุมกับคณะทำงานที่ศาลากลางจังหวัดเลย ซึ่งที่ประชุมมีมติให้แต่ละหน่วยงานกลับไปทบทวนแผนฟื้นฟูฯ

การประชุมในการทบทวนแผนฟื้นฟูฯ ได้รับความร่วมมือหลายภาคส่วน โดยมีองค์การบริหารส่วนตำบลเขาหลวง, โครงการความร่วมมือการฟื้นฟูระบบนิเวศ สังคม และสุขภาพ, โรงเรียนทอผ้าฟื้นฟูชีวิตและธรรมชาติชุมชน, Radical Grandma Collective, มูลนิธิบูรณะนิเวศ และมูลนิธิศูนย์ข้อมูลชุมชน ร่วมกันเป็นเจ้าภาพ โดยมีประชาชนผู้เป็นเจ้าของที่ดินและได้รับผลกระทบในพื้นที่รอบเหมืองทองคำกว่า 70 คนเข้าร่วมงาน

ภายในงานตัวแทนกลุ่มฅนรักษ์บ้านเกิด 6 หมู่บ้าน นำเสนอหลักคิดของแผนฟื้นฟูฯ 10 ขั้นตอน เริ่มตั้งแต่ก้าวแรกที่จะทำให้แผนสำเร็จได้คือ ปิดเหมืองถาวร ฟื้นฟูศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ และการฟื้นฟูที่ต้องทำอย่างเร่งด่วนคือการกำจัดมลพิษ และเยียวยาสุขภาพคนและธรรมชาติ โดยมีผู้คนเข้าร่วมในทุกขั้นตอนสามารถติดตามตรวจสอบการฟื้นฟูได้อย่างใกล้ชิด รวมถึงมีการฟื้นฟูความสัมพันธ์ของคน จนไปถึงการฟื้นฟูระบบนิเวศธรรมชาติ และฟื้นฟูเศรษฐกิจคืนแหล่งอาหารธรรมชาติ

ตามด้วยข้อเสนอแนะจากคณะกรรมการฟื้นฟูฯ ในรายละเอียดที่จะทำให้เป้าหมายของการฟื้นฟูฯ เกิดขึ้นได้จริง โดยเริ่มจาก ศ.ดร.ธนพล เพ็ญรัตน์ จากมหาวิทยาลัยนเรศวร นำเสนอเทคนิคทางวิศกรรมการฟื้นฟูเพื่อกำจัดสารพิษจากที่ดินและแหล่งน้ำ ทางด้านเพ็ญโฉม แซ่ตั้ง ผู้อำนวยการมูลนิธิบูรณะนิเวศ นำเสนอข้อมูลการปนเปื้อนสารหนูและโลหะหนักในน้ำและพืชพันธุ์ท้องถิ่นที่ยังเกินค่ามาตรฐานโดยจุดที่สูงมากที่สุดคือ บริเวณห้วยเหล็กที่สูงมากกว่า 1,000 เท่า (2,584 มิลลิกรัมต่อกิโลกรัม) ชี้ว่าต้องมีการเก็บข้อมูลการปนเปื้อนของน้ำใต้ดินและผิวดินมากกว่าปีละหนึ่งครั้งเพื่อนำข้อมูลไปวางแผนการกำจัดสารพิษและเฝ้าระวัง ขณะเดียวกัน Larissa Gaias จากมหาวิทยาลัยวอชิงตันและคณะกรรมการของ Radical Grandma Collective นำเสนองานวิจัยชี้ให้เห็นว่าผลกระทบทางสิ่งแวดล้อมจากการทำเหมืองส่งผลให้เกิดบาดแผลทางจิตใจ นำมาสู่ข้อเสนอต่อกิจกรรมในแผนฟื้นฟูฯ ควรต้องมีกิจกรรมที่สร้างการมีส่วนร่วมและกิจกรรมที่ส่งเสริมบทบาทของ

ผู้หญิงซึ่งเป็นกลุ่มที่ได้รับผลกระทบมากที่สุด และบำเพ็ญ ไชยรักษ์ จากโครงการความร่วมมือการฟื้นฟูระบบนิเวศสังคมและสุขภาพ เสนอหลักการฟื้นฟูสากลแบบองค์รวม ซึ่งเน้นย้ำว่าการฟื้นคืนสิทธิการจัดการทรัพยากรธรรมชาติให้กับชุมชนเป็นก้าวแรกของการฟื้นฟูเพื่อนำไปสู่เป้าหมายการฟื้นฟูศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์

ในช่วงบ่าย มีการแบ่งกลุ่มชาวบ้านตามแต่ละร่องห้วยที่ได้รับสารพิษปนเปื้อนจากเหมือง เพื่อระดมความคิดเห็นเพื่อปรับปรุงเพิ่มในแผนฟื้นฟูฯ ได้แก่ ร่องห้วยเหล็ก, ร่องห้วยลิ้นควาย, ร่องนาหนองบง, ร่องห้วยนายาว, ร่องนาซำ, ลำน้ำฮวย ร่องห้วยนาดินดำ และปากห้วยผุก 

ในช่วงแสดงความคิดเห็น เจ้าของที่ดินจากร่องห้วยเหล็ก ซึ่งรับน้ำโดยตรงจากบ่อเก็บกากแร่ สะท้อนความกังวลว่าทำอย่างไรให้การกำจัดสารพิษจัดการให้จบได้ในร่องห้วยตนเอง ไม่กระจายไปสู่พื้นที่อื่น และยังมีเรื่องงบประมาณเพราะคาดเดาว่าน่าจะใช้งบประมาณจำนวนมาก ทางด้านเจ้าของที่ดินบริเวณร่องห้วยลิ้นควายและร่องห้วยนาหนองบง บอกถึงปัญหาการรับน้ำจากโรงงานเหมือง น้ำท่วมที่ดินทำกิน ขณะที่ร่องห้วยนายาวและนาซำ ซึ่งอยู่ใต้กองหินทิ้งและขุมเหมือง บอกถึงความกังวลที่น้ำจากเส้นทางธรรมชาติไหลลงขุมเหมืองจนหมดทำให้ดินแห้งแล้งและในหน้าฝนพบปัญหาดินจากกองหินทิ้งถล่มลงมาสร้างความเสียหายในที่นา รวมทั้งมีความกังวลเรื่องการขุดลอกหน้าดิน อยากให้มีการกำจัดสารพิษด้วยวิธีอื่นๆ เช่น ฉีดสารละลายสารพิษ และลำน้ำฮวย ร่องห้วยนาดินดำ ปากห้วยผุก เจอกับปัญหาการปนเปื้อนสารพิษจากเหมืองที่ซึมลงที่ดินทำกิน ข้อกังวลที่หลายชุมชนเห็นตรงกันคือการชดเชยรายได้ในช่วงฟื้นฟู เพราะไม่สามารถใช้ที่ดินในช่วงเวลาดังกล่าวได้ จึงอยากให้แผนฟื้นฟูครอบคลุมการเยียวยาในประเด็นนี้

 

หลังจบการประชุมนายเอกพล แก้วกันหา เจ้าของที่ดินร่องห้วยนาดินดำ ได้แสดงความรู้สึกว่า “มีความหวังและวางใจ ได้ฟังการนำเสนอของนักวิชาการที่พูดถึงแผนและข้อมูลที่ครอบคลุม จะมีกังวลก็แต่ในเรื่องระบบของภาครัฐ” การประชุมครั้งนี้จะเป็นจุดเริ่มต้นในการจัดทำแผนฟื้นฟูฯ และเป็นหมุดหมายสำคัญในหน้าประวัติศาสตร์การผลักดันกฎหมายฟื้นฟูผลกระทบจากเหมืองแร่ในประเทศไทย ในขั้นตอนต่อไป ภาคประชนจะรวบรวมข้อเสนอและความคิดเห็นที่ได้มาจัดทำ “แผนฟื้นฟูฯ ภาคประชาชน” และผลักดันให้เป็น “แผนหลัก” ของการฟื้นฟูพื้นที่เหมืองทองคำจังหวัดเลยอย่างเป็นรูปธรรม

 

อัลบั้มภาพ: https://drive.google.com/drive/folders/1JT3e2usIr76Pce2KuVu8VqPnwv-y7Vp?usp=sharing

 

ติดต่อ:

จิราเจต วิเศษดอนหวาย (มะปราง) 0862317879

เพจ facebook : กลุ่มตำหูกบ้านนาหนองบง – สู้เหมือง

 

-----------------------------------------

 

Community Members in Loei Revisit Restoration Plan, Call for Permanent Mine Closure and Full Remediation

 

Wang Saphung District, Loei Province, 4 November 2025 – Khon Rak Ban Kerd (“People who love their hometown”) from six villages surrounding the gold mine in Loei Province proceeded with an important meeting to review the “Restoration Plan to Address the Contamination of Health, Environment, Ecosystem, Society, Culture, and Human Dignity in the Communities around the Gold Mining Area in Loei Province (revised edition, 2019). ” The meeting aimed to ensure the restoration plan truly reflects the voices of those affected by the mine. The meeting also sought to push the government to take responsibility for the long-standing pollution caused by the abandoned mine — a crisis that has persisted for over two decades. The meeting took place at the meeting room of the Khao Luang Subdistrict Administrative Organization, Wang Saphung District, Loei Province.

In 2019, the court ordered the mining company, Tungkum Limited, to compensate affected villagers and restore the environment through participatory processes; however, the company has since gone bankrupt, leaving the mine site abandoned. As a result, toxicsubstances from the mine have continued to spread in the land around the mine. Villagers have also tested positive for arsenic and heavy metals exceeding national safety standards. In 2024, the Ministry of Industry appointed a working group, which includes community representatives, to draft an action plan to address environmental issues surrounding the gold mine. On October 9, 2025, Khon Rak Ban Kerd attended a provincial meeting with the working group at Loei Provincial Hall. The meeting concluded that each group represented on the committee should review and update its own restoration proposal to inform the broader plan.

This meeting was co-hosted by many sectors, including the Khao Luang Subdistrict Administrative Organization, Building Restorative Culture Coalition Thailand (RCCT), the Weaving School for the Restoration of Life and Nature, Radical Grandma Collective,Ecological Alert and Recovery Thailand Foundation (EARTH), and Community Resource Centre Foundation (CRC). Over 70 people who own

land and are affected by the gold mine attended the meeting.

At the event, representatives from Khon Rak Ban Kerd presented the ten-step restoration framework, beginning with the first step to ensure its success: permanently closing the mine and restoring human dignity. The most urgent restoration steps are pollutionelimination and restoration of human and natural health. In addition, the restoration of human relationships and natural ecosystems and

food sources are critical components. The plan also calls for community participation at every stage, allowing for close monitoring of the restoration process and outcomes.

This presentation was then followed by detailed recommendations from the restoration committee and other experts. Prof. Dr.Thanapol Phenrat from Naresuan University presented rehabilitation engineering techniques for removing toxic substances from land and water sources. Penchom Sae Tang, Director of the EARTH, presented data on arsenic and heavy metal contamination in water and local vegetation; the highest concentration is found in the Huai Lek area, over 1,000 times higher (2,584 milligrams per kilogram) than the national safety standard. This data suggests that groundwater and surface water contamination data need to be collected more than annually to inform toxic disposal and monitoring plans. Meanwhile, Dr. Larissa Gaias of the University of Washington and a board member of the Radical Grandma Collective presented research showing that the environmental impacts of mining are related to emotional impacts andpsychological trauma; her findings recommend that restoration plans should include participatory and empowering community-building activities, especially for women who are among the most affected. Bamphen Chairak of the RCCT proposed a holistic approach to universalrestoration, emphasizing that restoring communities' natural resource management rights is the first step in restoration towards the goal of restoring human dignity.

In the afternoon, villagers were divided into groups based on the streams contaminated by the mine to gather feedback for revisions to the restoration plan. These included Rong Huai Lek, Rong Huai Lin Kwai, Rong Na Nong Bong, Rong Huai Na Yao, Rong Na Sam,Lam Nam Huai, Rong Huai Na Din Dam, and Pak Huai Phuk.

During the comment period, landowners from Rong Huai Lek, which receive water directly from the tailings storage pond, were concerned with how to ensure complete toxic waste disposal within their streams and prevent it from spreading to other areas. They also were worried about budget constraints, as they anticipated significant expenditures for restoration. Landowners in the Rong Huai Lin Kwai and Rong Huai Na Nong Bong areas also stated issues about water intake from mining factories and flooding of their farmland. Meanwhile, landowners surrounding Rong Huai Na Yao and Rong Na Sam, located beneath rock dumps and mine pits, expressed concerns about soil aridity, caused by natural water flows being diverted into the mine pits instead of farms and other land. In addition, they explained that their rice fields were damaged when waste rock dumps from the mine collapsed during the rainy season. These communities alsoexpressed concerns about topsoil dredging and voiced their desire for alternative methods of toxic disposal, such as using solvents to filter the arsenic and other chemicals. The Huai River, Rong Huai Na Din Dam, and Pak Huai Phuk areas spoke about problems with toxic contamination from the mine seeping into farmland. A common concern among many communities is income compensation during the restoration period, as the land cannot be used during this period. Therefore, they hope the restoration plan will include compensation for this issue.

“I feel hopeful and reassured after hearing the experts’ presentations,” said Aekkapon Kaewkanha, a landowner around Na Din Dam stream. “The plan seems comprehensive, though I still worry about how government systems will actually carry it out. ” This meeting served as the starting point for the development of a restoration plan and a significant milestone in the history of the push for legislation to restore mining impacts in Thailand. In the next step, the civil society will compile the received suggestions and opinions to develop a "People Restoration Plan" and push for it to become a "master plan" for the concrete restoration of the gold mining area in Loei Province.

 

Photo Album: https://drive.google.com/drive/folders/1JT3e2usIr76Pce2KuVu8VqPnwv-y7Vp?usp=sharing

 

 

Contact:

Jirajade Wisetdonwail (Maprang) 0862317879

Facebook page: กลุ่มตำหูกบ้านนาหนองบง - สู้เหมือง

 

 

 

 

ข่าวที่เกี่ยวข้อง:

เหมืองแร่ทองคำ สองทศวรรษไม่เคยมีประชาชนในสายตา

เริ่มต้นใหม่ กพร. จับมือกลุ่มฅนรักษ์บ้านเกิด จ.เลย ร่างแผนปฏิบัติการเพื่อแก้ไขปัญหาสิ่งแวดล้อมฯ รอบเหมืองแร่ทองคำ จ.เลย

กลุ่มฅนรักษ์บ้านเกิด 6 หมู่บ้านฯ เดินหน้าฟื้นฟูภาคประชาชน สร้างโรงเพาะชำปลูกพืชแปลงทดลองฟื้นฟูดูดซับสารพิษโลหะหนักเหมืองทองคำ