รำลึก 35 ปี “สืบ นาคะเสถียร” นักอนุรักษ์ปกป้องผืนป่าและสัตว์ป่าไทย

114 03 Sep 2025

วันที่ 1 กันยายน 2568 ครบรอบ 35 ปีการจากไปของ สืบ นาคะเสถียร นักวิชาการป่าไม้และนักอนุรักษ์ที่ยังคงเป็นสัญลักษณ์สำคัญของการต่อสู้เพื่อผืนป่าไทย เหตุการณ์การเสียชีวิตของเขาเมื่อปี 2533 ไม่เพียงเป็นการสูญเสียบุคคล แต่ยังเป็นจุดเปลี่ยนที่ทำให้สังคมไทยหันมามองความสำคัญของการอนุรักษ์อย่างจริงจัง

สืบ นาคะเสถียร เกิดวันที่ 31 ธันวาคม พ.ศ. 2492 เรียนจบด้านวนศาสตร์จากมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ และเข้ารับราชการกรมป่าไม้ เขาเป็นคนรุ่นใหม่ที่เชื่อว่าการอนุรักษ์ต้องมีข้อมูลวิชาการรองรับ ผลงานวิจัยหลายชิ้น เช่น การศึกษาวิจัยเรื่องเลียงผา เก้งหม้อ ควายป่า และเป็ดก่า สะท้อนความมุ่งมั่นที่จะใช้วิชาความรู้ผลักดันการอนุรักษ์สัตว์ป่าหายาก

สืบมีบทบาทในหลายโครงการ ทั้งการฟื้นฟูสัตว์ป่า การช่วยเหลืออพยพสัตว์ป่า การวิจัยสัตว์ป่า และการจัดทำรายงานที่ใช้ประกอบการเจรจาระดับนานาชาติ หนึ่งในงานสำคัญคือการทำข้อมูลสนับสนุนให้เขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าทุ่งใหญ่-ห้วยขาแข้งเป็นแหล่งมรดกโลก

ปี 2532 สืบย้ายมาดำรงตำแหน่งหัวหน้าเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง จังหวัดอุทัยธานี ซึ่งเป็นพื้นที่ที่เต็มไปด้วยความท้าทาย ทั้งการบุกรุกป่า การล่าสัตว์ของบุคคลที่มีอิทธิพล เจ้าหน้าที่พิทักษ์ป่าถูกยิงเสียชีวิต ปัญหาความยากจนของชาวบ้านรอบป่า รวมไปถึงข้อจำกัดของระบบราชการ ที่ทำให้สืบเผชิญแรงกดดันอย่างหนัก

ถึงแม้เงื่อนไขการทำงานจะเต็มไปด้วยอุปสรรค แต่สืบยังคงเดินหน้าผลักดันให้ห้วยขาแข้งเป็นพื้นที่อนุรักษ์ที่มีมาตรฐาน โดยเขาเชื่อว่าการยกระดับพื้นที่ให้เป็นที่ยอมรับในระดับนานาชาติ จะช่วยสร้างเกราะป้องกันและดึงทรัพยากรสนับสนุนมาช่วยงานอนุรักษ์ได้

คืนวันที่ 31 สิงหาคม ต่อเนื่องถึงเช้าวันที่ 1 กันยายน 2533 สืบ นาคะเสถียรเสียชีวิตที่บ้านพักในเขตรักษาพันธุ์สัตว์ป่าห้วยขาแข้ง การจากไปครั้งนั้นสร้างความสะเทือนใจอย่างยิ่ง แต่ก็ทำให้เสียงเรียกร้องเรื่องการคุ้มครองผืนป่าดังก้องไปทั่วสังคม

เพียงหนึ่งปีหลังจากนั้น ในปี 2534 องค์การยูเนสโกประกาศขึ้นทะเบียน ผืนป่าห้วยขาแข้ง–ทุ่งใหญ่นเรศวรเป็นมรดกโลกทางธรรมชาติ ความสำเร็จนี้เป็นเสมือนการต่อยอดจากงานของสืบ และถือเป็นการรับรองอย่างเป็นทางการว่าผืนป่าของไทยมีคุณค่าต่อโลกทั้งในเชิงระบบนิเวศและความหลากหลายทางชีวภาพ

ตลอด 35 ปีที่ผ่านมา มูลนิธิสืบนาคะเสถียรและองค์กรด้านสิ่งแวดล้อมจำนวนมากยังคงทำงานสืบสานเจตนารมณ์ของเขา ทั้งการปกป้องผืนป่า การรณรงค์เรื่องสิ่งแวดล้อม และการสร้างความเข้าใจระหว่างสังคมกับธรรมชาติ

ชื่อของสืบจึงไม่เพียงเป็นสัญลักษณ์ของการเสียสละ หากยังเป็นเครื่องเตือนใจให้สังคมไทยไม่ลืมว่า การปกป้องป่าไม้และสัตว์ป่าคือการรักษาความมั่นคงของชีวิตคนรุ่นปัจจุบันและอนาคต

 

 

ขอขอบคุณภาพจาก มูลนิธิสืบนาคะเสถียร