การออกแบบตลาด

15 21 Feb 2025

 

 

ต้องเข้าใจก่อนว่า “ตลาด” ที่ผมเรียกนี้คือ พื้นที่ซื้อ ขาย แลกเปลี่ยน และ เที่ยวชม นักจัดอีเว้นต์ที่เก่งๆ นักการตลาด ส่วนมากจะเข้าใจ คำนี้ การจัดการจัดการพื้นที่ซื้อขาย หรือ ตลาด นั้น สำคัญมาก มีผลต่อพฤติกรรมผู้ซื้อ มีผลต่อแรงจูงใจ หรือกระตุ้น ความอยากซื้อ อยากกิน อยากนั่ง อยากไปหมด ฯลฯ

 

ผมทำสินค้า และตระเวนออกร้านมาหลายปี อย่างหนึ่งที่เห็นแตกต่างมากคือ การจักอีเว้นต์ราชการ อ่อนด้อยมากเรื่องการออกแบบตลาด การปรับภาพลักษณ์ สไตล์งาน ที่สดใส น่าตีนตาตื่นใจ ส่วนมาก ก็จะอ้างงบน้อย คนน้อย อ้างปัญหา แล้วก็จบที่รูปแบบเดิมๆ วิธีการเดิมๆ และ “เพราะนายสั่ง หรือ นายชอบ”

 

การออกแบบตลาดหรือพื้นที่ ซื้อขาย สำหรุบนักขาย หรือ คนจัดงาน ต้องคิดละเอียดหลายมิติมาก ตั้งแต่ระยะห่าง จากบ้าน จากตัวเมือง สถานที่จอดรถ ระยะทางจากรถมาตลาด ( ผมเคยไปขายที่สนามไอโมบาย  ต้องเดินไกลเกือบ 1 กม. ทำให้ ลูกค้าไม่อยากซื้ออะไรมากหรือซื้อของหนักเพราะ หิ้วกลับไปที่รถไม่ไหว) ได้สถานที่ ที่เหมาะแล้ว ทั้งบรรยากาศ ทัศนียภาพ ครบ ก็มาตีโจทย์ ว่า งานนี้ เป็นงานแนวไหน ขายอะไร ให้คนกลุ่มไหน นั่งกิน เสพบรรยากาศหรือ ซื้อกลับบ้าน สินค้ามีอะไรบ้าง กิจกรรมมีอะไรบ้าง ที่สำคัญ “งบประมาณ” เท่าไหร่

 

จากนั้น ก็มาวางแผนผัง ตั้งแต่ทางเดิน ทางเข้า แสงสว่าง ระยะห่าง หรือความกว้างของทางเดิน การจัดรูปทรงทา

เดิน กับบูธ การกะเกณฑ์คะเน คนที่จะมาเที่ยวชม ปริมาณความหนาแน่น การจัดโซนสินค้า วางลำดับ จากอะไร ไปสู่อะไร ขนาดบูธ ต้องสัมพันธ์กับลักษณะสินค้า วางรูปทรงทางเดิน ให้วนเวียน ให้คนมาเที่ยวชม ได้ เดินทั่วถึง เห็นสินค้าครบทุกร้าน

 

กิจกรรมต้องหนุนเสริม หรือกระตุ้นให้ ผู้มาเที่ยว เพลิดเพลิน เดินนาน นั่งเรื่อยๆ แสงสว่างต้องพอเหมาะพอดี เสียงดังต้องพอประมาณ ไม่เบาเกิน ไม่ดังเกิน ในระดับ การซื้อขายสนทนา พูดคุยกันได้ และ บางกิจกรรม อาทิ ดนตรี ก็ต้องตัดลำดับ วง หรือเพลง ให้เหมาะกับตลาด สินค้า และ บรรยากาศ มืออาชีพจริงๆ คำนวณแม้กระทั่ง ว่าคนๆ หนึ่ง จะควักเงินซื้อสินค้าเฉลี่ยต่อหัว กี่บาท หรือ จะเดินเที่ยวชม แวะนั่ง เฉลี่ยกี่นาที ควรจะให้มีสินค้าประเภทไหนบ้าง กี่บูธ ฯลฯ เป็นต้น

 

งานตลาดที่ออกแบบดีๆ จะทำให้มองเห็น วิธีคิดคนจัด หรือคนออกแบบว่ามองโลกมองสังคมยังไง ใส่ใจอะไรบ้าง จะทำให้ทั้งคนเดิน คนค้าขาย ดูงดงาม ดีงาม ซึ่งนี่คือเหตุผลว่ ทำไม ผมเริ่มถอดใจมากๆ กับกานไปงานอีเว้นต์ราชการ เพราะนอกจากจะ ดาษดื่นไปด้วยสัญลักษณ์ทางอำนาจ พิธีการทางอำนาจแล้ว การจัดพื้นที่ก็แสดงออกซึ่ง ความไม่เท่าเทียมเสมอภาค ตรงนี้ วีไอพี ตรงนั้น พิเศษ ตรงโน้นคนสำคัญ  และตรงนู้น คุณ/ท่าน/นาย ขอมา ที่ที่เหลือ พอเป็นชาวบ้าน หรือ ประชาชนทั่วไป ถ้าไม่มุมอับ ก็นอกพื้นที่งานไปเลย และเราก็ก้มหน้าก้มตา

แต่ถ้าไปงาน แบบพวกทุนหล้าหลังจัด ก็จะออกทำนอง โซนนี้จ่ายหนัก บูธแพง คนเดินเยอะ และโซนนั้น ราคาถูกๆ ให้เบียดๆกัน และแย่งลูกค้ากัน วุ่นวาย ฉะนั้น เวลาไปออกร้าน ในประเทศนี้ ประเทศนี้ เกือบ 80% ต้องแบกความกล้ำกลืน ลงท้อง โลกของการแบ่งคนเป็นชนชั้น ไม่ได้มีแค่ในสังคม วัฒนธรรมภายนอก นะครับ แม้แต่ในพื้นที่การค้า ก็มีทั่วไป

 

ฉะนั้น การออกแบบตลาด หรือ สถานที่ซื้อขาย จะสะท้อนแนวคิด คนจัดงานได้ดี ว่าเขาเห็นอะไร สนใจแบบไหน สังเกตได้จากการออกแบบผังงาน และการวางกิจกรรมต่างๆในงาน