จัดการตัวเองก่อน

24 09 Oct 2024

แปลกในตัวเอง ปกติผมะตื่นตัวมากๆ เวลาเห็นภาพธรรมชาติพิโรธ แบบนี้ ถ้าเป็นสักเมื่อ 20-30ปี ก่อน แน่นอนเลยเราโทษ ภัยธรรมชาติ และ โทษมนุษย์ที่ทำลายธรรมชาติ ซึ่งก็หนีไม่พ้น เกษตรกรบนที่สูง และ ชาวเขาชาวดอย โดยลืมคิดไปว่า ชาวราบ ชาวลุ่มอย่างเรา ทำนา 100 ไร่ หรือ ทำไร่ทำสวน มีที่ดินครอบครองแบ่งลูกหลานมากมาย กันเป็นเรื่องปกติ พอไปเห็นชาวดอยทำเกษตร โล่งๆ บ้าง ก็ขุ่นเคือง กล่าวหาว่าทำลายป่าโดยไม่ตั้งคำถามจริงๆ ว่า ป่า ในประเทศนี้ ที่หมดไป เพราะใคร ? ใครสัมปทาน ใครให้สัมปทาน ?

 

อีกเรื่องคือ กรณีเขาถล่ม ดินสไลด์ ไหลลงมาเป็นโคลน ไม่ได้เหิดได้เฉพาะจากเขาหัวโล้น จากที่ดินเกษตรกรที่สูงหรือ ชาวเขาชาวดอย ทำกิน แต่ป่าดิบ ดงรก ก็ทรุด และสไลด์ และไม่ใช่ ความผิดปกติทางธรรมชาติ ครับ แต่คือความปกติ เมื่อฝนตกหนักติดต่อกันหลายๆ วัน ดินอุ้มน้ำมากๆ นานๆ จะทนแรงหรือ หรือรับน้ำหนักไม่ได้ เพราะมีน้ำหนักจากต้นไม้  จะไถล ไหลลงที่ต่ำ และเมื่อทรุดตัวไหลลง ดินน้ำ แรงกระแทก หลายๆตลบ ก็เหมือนการปั่นดินกับน้ำ ผสมกับเศษไม้ กิ่งไม้ ที่หัก ขาด และท่อนซุงมหาศาลไหลลงมา จึงทำให้มีอำนาจ กระแทกสิ่งกีดขวาง บ้านเรือน พังพินาศหมด กรณีดินถล่มจากเทือกภูที่เป็นป่าคือ กรณี บ้านน้ำต๊ะ บ้านน้ำลี บ้านกิ่วเคียน ที่อำเภอท่าปลา อุตรดิตถ์ น้ำและดินจากเทือกเขาในเขตอุทยานฯภูพญาพ่อ ที่เป็นป่าทึบ ไม่ใช่เขาหัวโล้น ดังนั้น ไม่ควรใช้สานการณ์ภัยพิบัติโยนความผิดให้ชาวบ้าน ฝ่ายเดียว

 

 ธรรมชาติมนุษย์ แต่โบราณ อยู่อย่างเรียนรู้ และสังเกตสังกา ปรากฏการณ์ พร้อมทั้ง สั่ง สอน ย้ำ ว่าอะไรได้ อะไรไม่ควร อะไรแค่ไหนต้องเตรียม บ้านเรือนปลูกตรงไหน แบบไหน ซึ่งปัจจุบัน ทั้งบ้านเรือน ก็ไม่ถูกต้อง ไม่สอดคล้อง แถม ถ้าไม่ขวางทางน้ำ ( น้ำที่ไหลตามร่องเขา ลาดชัน ไม่ใช่ แม่น้ำ) ก็ปลูกประชิดริมน้ำ อารมณ์ อยากมีบ้านมันติก แบบรีสอร์ต ทั้งๆที่ ถ้าสังเกตหุบเขาให้ดีเราจะเห็นรอย ของน้ำไหลในระดับสูงถึงสันเขา หรือไหล่เขา แล้วเราตัวจ้อย จะไม่ระวังหรือ และต้องใจให้ถูกว่า ธรรมชาติ อะไรก็เกิดขึ้นได้

 

ปัจจุบันนอกจากคนออกแบบ หรือ มีวิถีไม่สอดคล้องแล้ว ความเป็นชุมชนสมัยใหม่ ก็ละเลยลำพอง ฮึกเหิม จนไม่อยาก ครุ่นคิด ตระเตรียมว่าต้องทำอย่างไร ถ้าอพยพ มีเวลาแค่ไหน ทำอะไร ช่วยกันอย่างไร สื่อสารกับโลกภายนอกอย่างไร ถ้ามีเวลา จะจัดการทรัพย์สิน สัตว์เลี้ยง ของกันและกันอย่างไร ระหว่างรอความช่วยเหลือ ข้าวสาร อาหารแห้ง คนพิการ คนป่วย คนชรา แรงงาน และเด็ก จัดการอย่างไร

 

ตอนนี้ น้ำอยู่บนดอย สักพักน้ำจะไหลลงที่ต่ำ ลงเขื่อน อ่าง ฝ่าย ทุ่ง ก็ชะลอ และปริมาตรลงระดับน้ำ  แต่ถ้าฝนไม่หยุด เริ่มล้นเขื่อน อ่าง ฝ่าย ทุ่ง ชะตากรรมคนที่ลุ่ม เจอแน่ ทีนี้ เราจัดการอย่างไร ผมไม่อยากถกเถียงกัน ในรายละเอียด ว่า ปัญหาที่รับมือไม่ได้ ไม่ทันเพราะอะไร มันคุยไม่จบ แต่คิดว่า ยังไงๆ แผ่นดินบนโลกนี้ ก็อยู่ในอุ้งมือธรรมชาติ นึกจะตก ก็ตก แน่นอนว่า ความเสียสมดุลของธรรมชาติ ภาวะโลกร้อน ภาวะเรือนกระจก มีผลมากต่อความรุนแรง หรือ แปรปรวน เหนือคาดการณ์ ได้ตลอด แต่สิ่งที่แน่ใจคือ มันเกิดขึ้นแน่ๆ รอแค่ งันนี้ตรงไหน พรุ่งนี้ตรงไหน

 

วันนี้ผมไม่ได้คิดแค่ ความร่วมมือ หรือ อาสา กู้ภัยแค่ใน ประเทศ หรือแค่ภาคเหนือ แต่เราจะสร้างระบบสัวสดิการ แบบมีประสิทธิภาพ ร่วมกันอย่างไร จัดการอาสาสมัคร จัดการบริหารกองทุน เงินบริจาค ของบริจาคอย่างไร ใครชิงภาพ การเป็นฮีโร่ ได้ก่อน ใครมีสื่อถ่ายทอด ใครนำเสนอภาพขยี้ใจ หรือ ภาพอาสา ได้สวยสด กว่า โดนใจถูกต่อม เวทนา มากกว่า ก็ได้ ของ ได้เงิน ได้ชื่อเสียง คน ฯลฯ คนไม่เก่ง ก็ทำงานแบบขาดแคลน และเป็นแบบนี้ บางมูลนิธิ งานเดียว มีเงินทำงานเป็นปี มีรถฟิวีล มีเครื่องไม้เครื่องมือล้นเหลือ

 

ระบบนี้ รื้อ ตั้งแต่ ตัวชาวบ้าน ชุมชน ทุกแห่งที่มีโอกาส เริ่มวางแผน ซักซ้อม รับมือภัยพิบัติ ซ้อมทุกปีหรือ 5 ปีครั้ง ก็ได้ มีลูกสั่งสอนลูก มีหลานสั่งสอนหลาน ทุกคนที่แข็งแรงดี ต้องไม่เป็นภาระ และช่วยคนอื่นได้

 

ผมคิดไปถึง ความร่วมมือกันในระดับ ภูมิภาค เช่น เอเชีย หรือ อาเซียน อาสาสมัครจากเขมรสัก 5000 คน ลาว 5000 คน พม่า มาเลย์ เวียกนาม สีก 5000 คน พร้อมอุปกรณ์ บินมาทันทีใน 24 ชม. ทำให้งาน 48 ชม. จบ ให้ประชาชน เริ่มมีชีวิตใหม่ และประเทศไหน เผชิญ ก็ทำแบบนี้ ยกเว้น ว่าโดนหนักด้วยกัน

 

นี่ถ้าผมเป็นนายกฯ เชื่อเลย ผมจะยกหู สปีคไปทั่วโลกแล้ว กลัวอะไร อายทำไม ชะตากรรมนี้ ใครก็หนีไม่พ้นหรอก ฉะนั้น มันต้องช่วยกัน ครับ