บำรุง คะโยธา

463 26 Jun 2024

น้อยครั้งมากที่ผมจะเขียนถึงคนที่ไม่ได้รู้ตักเป็นการส่วนตัว แต่ผมเติบโตออกไปรู้จักโลกเข้ามามหาลัยในช่วงชีวิตคนนี้ ถูกเอ่ยถึงมีบทบาท โดดเด่น ในฐานะแกนนำสำคัญ ในขบวนการต่อสู้ของคนอีสาน จริงๆแล้วประวัติศาสตร์การต่อสู้ของคนอีสานมีเรื่องราวยาวนานมาก แต่เหตุการณ์ที่สำคัญ เหตุการณ์หนึ่งที่ผูกโยงเผมเจ้าไปในความสนใจคือ โครงการจัดสรรที่ทำกินให้คนจน หรือ คจก. โดยแนวคิดนั้นดี แต่ในทางปฏิบัติ หรือในข้อเท็จจริง คือ ที่ดินขนาดใหญ่ที่ว่างเปล่า ให้รัฐซึ่งเขียนกฎหมายในห้องแอร์ ลากเส้นบนแผนที่ ว่าตรงนี้ ป่าสงวน ตรงนั้นอุทยาน ตรงโน้นที่เสื่อมโทรมซึ่งไม่ถูกในข้อเท็จจริง เพราะหลายที่ ที่ว่างเปล่าเกิดจากการที่มีคนไปแผ้วถาง ทำกินกันแล้ว โครงการ คจก. จึงเป็นการทับที่ทำกินชาวบ้าน หมายถึง เอาที่คนจน ไปแจกคนจน โครงการนี้ทำให้ ครอบครัวผมจนทันที  จากที่เคยมีที่ดินทำกิน หลายร้อยไร่  อุตส่าห์เก็บหอมรอมริบซื้อบ้าง แผ้วถางบ้างวันหนึ่งก็ถูกทหารมายึดเอาไปหมด ( ปัจจุบันคือ บ้านไทยสันติสุข) ความเจ็บปวด น้ำตา ขแงพ่อแม่ในครั้งนั้นทำให้ผมสนใจ ขบวนการต่อสู้ของคนอีสาน

 

ในยุคที่แผ่นดินนี้ยังป่าเถื่อน รัฐยังสวมหน้ากากฆาตรกร มีการลอบสังหาร อุ้มฆ่า ตั้งข้อหา ป่าเถื่อน ยิ่งถ้า ทุนอิทธิพล เจ้าพ่อ กับรัฐ จับมือกัน ยิ่งเลวร้าย ย้อนไปสัก 30-40 ปี เป็นของการเปลี่ยนแปลงทิศทางประเทศ ที่หะนหน้าออกจากสงคราม มาสู่การค้าเสรี การสัมปทาน ป่าไม้ แร่ ยังทำได้ การกว้านซื้อที่ดิน การจัดสรรออกเอกสาร โดยมิชอบเป็นเรื่องปกติ แบบที่จู่ๆ ก็มีคนถือโฉนดมาอ้างสิทธิ์ เหนืรอที่ดิน ในยุคท้าราชการฉ้อฉลมีมากมายเกลื่อนเมือง การต่อสู้ คัดค้าน เรียกร้องในสมัยนั้น ไม่ใช่ทำได้ง่ายๆ คุณต้องเก่ง วางแผน หลบซ่อน ระมักระวังตัวเป็นอย่าง ไม่เช่นนั้น อาจจะโดน “เก็บ” ได้ง่าย

การผันชีวิตไปทำกิจกรรมนักศึกษา ติดตามข่าว ความเคลื่อนไหว ของชาวบ้าน การต่อสู้ในประเด็นต่างๆ ชื่อคนหลายคนถูกเอ่ยขึ้น บำรุง บุญปัญญา สังเวียน บุญหนัก บำรุง คะโยธา ฯลฯ ยิ่งแกนนำ บางคนถูกลอบสังหาร ขบวนการนักศึกษา อย่างพวกเรายิ่งทำงานหนัก เพราะนักศึกษาเป็นผ้าขาว เป็นเกาะป้องกัน ชาวบ้านและแกนนำได้ ไม่ว่า รัฐ หรือ ทุน อิทธิพล ไม่อยากแตะ “นักศึกษา” ฉะนั้น ในทุกม็อบ ทุกพื้นที่ต่อสู้จึงมีนักศึกษาลงไปแทรกซึมอยู่ด้วย

 

การจัดรูปกลุ่ม หรือที่คนทำงานพัฒนาหรือ นักศึกษาเรียกว่า จัดตั้ง คือ รูปแบบที่เราลงไป พูดคุย แลกเปลี่ยนกับชาวบ้าน แต่ละพื้นที่มีกลุ่ม มีผู้นำกลุ่ม มีการแยกประเด็นปัญหา ปัญหาหนี้สิน ปัญหาที่ดินทำกิน ปัญหารัฐประกาศเขต ( อุทยาน ป่าสงวน สวนป่า) ทับที่ทำกิน ปัญหาเขื่อน ปัญหาป่าไม้ แร่ ฯลฯ หลายๆ กลุ่ม หลายๆ กรณีปัญหา มารวมกันก็ยกขึ้นเป็น ขบวนคนอีสาน ในนาม “สหพันธ์เกษตรกรรายย่อย ภาคอีสาน (สกย.อ.) เมื่อจัดรูปขบวนได้เข้มแข็ง ก็เคลื่อนทัพคนจน หากจำไม่ผิด เป็นยุคที่ประชาธิปไตยเบ่งบานที่สุดยุคหนึ่งในประเทศนี้ แทบทุกพื้นที่มีการชุมนุม เรียกร้อง กดดัน คัดค้าน เต็มไปหมด วันหนึ่ง ประวัติศาสตร์ก็จารึกขบวนการคนจนอีสาน เมื่อคนจนนับหมื่น จากหลายกรณีปัญหา ประกาศจะเดินเท้า เข้ามากรุงเทพ ใจกลางศูนย์อำนาจ สื่อทุกช่อง กล้องทุกตัว หนังสือพิมพ์ทุกหัว โฟกัสไปที่ชายตัวเล็กๆ คนหนึ่ง ชื่อ บำรุง คะโยธา แกนนำขบวนคนสำคัญ

 

บำรุง คะโยธา ในภาพที่ผมเห็น ครั้งแรก ในฐานะ นักข่าว และ บรรณาธิการข่าวเว็บไซต์ข่าวไทยเอ็นจีโอ เป็นชายร่างเล็กที่ไม่มีความกลัวใดๆ ในดวงตา พูดจาเสียงดัง ดุดัน  ให้สัมภาษณ์กับผม อย่างตรงไปตรงมา  ความคิด บทวิเคราะห์ การอธิบายยุทธศาสตร์การเคลื่อนไหวต่อสู้ ของประชาน และการแสดงท่าที เด็ดเดี่ยว ขึงขัง ไม่เกรงกลัว ในการเรียกร้อง กดดันหรือยื่นข้อเสนอต่อรัฐบาล และครั้งนั้น อาจจะเป็นครั้งแรกที่ ประชาชนคนธรรมดา เรียกร้องให้  แกนนำรัฐบาล ออกมาจากหอคอยงาช้าง ลงมาเจรจา กับชาวบ้าน ผมในฐานะประชาขนคนตัวเล็กตัวน้อยถือว่า นี่คือ ชัยชนะครั้งสำคัญในประวัติศาสตร์ 

 

บำรุง คะโยธา กลายเป็นต้นแบบ หรือที่เรียกในยุคนี้ว่า ไอดอล ของผมคนหนึ่ง โดยเฉพาะ คำว่า “กูไม่กลัวมึง!” คำนี้ทำให้ผมหัวใจ ฮึกเหิม ทุกครั้งที่ได้ยิน และนำมาปลูกฝัง มาสอนคนรุ่นหลังว่า “ถ้าเราจะยืนหยัดต่อสู้เพื่อความเป็นธรรม จงอย่าได้กลัวใคร !!!”

...

ขอให้ ดวงจิต ลุงบำรุง คะโยธา จงไปสู่สุขคติภพ ในแดนสงบสุขาวดี ครับ