เสรีภาพบนเรือนร่าง....

575 20 Jun 2023

 ( ขอบคุณภาพ จาก ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร :  https://www.sac.or.th/portal/th/article/detail/377 )

หลายวันมานี่ สนุกสนานจริงๆ เห็น ฐานความคิดคนรอบตัว ความคิดคนในสังคม อย่าเดือดดาลครับ เราเป็นผู้อยากเปลี่ยนแปลงจะต้อง มีคำอธิบาย ไม่ใช่มาย้อนแย้งใส่อารมณ์กับคนที่ต้องเปลี่ยนตาม

เสรีภาพบนเรือนร่าง ผมไม่เคยได้ยินคำนี้มานานมาก อาจจะเพราะผมแยกตัวออกมาจากแวดวงงานวิชาการ หรืออาจจะไม่มีใครฮิตแล้วในแวดวงวิชาการจึงไม่ค่อยหลุดคำนี้ออกมา ก็เป็นได้ จริงแล้ว เรือนร่างคน เป็นสมบัติแบบหนึ่งของวัฒนธรรม หรือ สังคมนั้น ๆ  ผมต้องทำแบบไหน เท้าต้องทำแบบไหน จึงจะสวยหรือดี คนจีนมีวัฒนธรรมรัดข้อเท้า มาเป็นพันปีเพิ่งเลิกไป ไม่กี่ปีนี้เอง เอว อก นม ตะโพก ตลอดจน เยื่อพรหมจารี ที่ใคร ในชนชั้นสูงจะแต่งงาน จะต้องให้มิชชันนารี แหวกง่ามขาดูก่อน เอวต้องรัด ในยุควิคตอเรียน หรือยุคกลางของพวกตะวันตก

ฮิญาบ หรือ การคลุมหน้าของหญิงอิสลาม ณ ปัจจุบันนี้ก็ยังปฏิบัติกันอย่างเคร่งครัด โลกฝรั่งเสรีนิยมมีพลวัตรไปไกลมาก จากยุคเดิมหากย้อนไปสัก 100 หรือ 200 ปี ไทยก็ยุคมาลาน้ำไทย ที่สมัยจอมพล ป. สั่งห้ามคนไทย กินหมาก ห้ามเดินตีนเปล่า นุ่งโจงกระเบน ต้องใส่เสื้อผ้า กางเกง สวมหมวก แบบฝรั่ง ที่เจริญเขาทำ

ผมไม่ได้ซีเรียสเรื่องการเปลี่ยนแปลงแต่ก็แค่อยากรู้ว่าเหตุผล ความเข้าใจ ที่มากกว่า “ความพึงพอใจ กูไม่ชอบ กูอยากเปลี่ยน กูอยากทำแบบนี้ แบบนั้น” เพราะอำนาจเหนือเรือนร่าง ส่วนมากก็มีรากฐานมาจากวัฒนธรรมความเชื่อ หรือ กระบวนการบางอย่างทางประวัติวัติศาสตร์

การสร้างชาติเป็นรัฐสมัยใหม่ ซึ่งเริ่มเมื่อ 100 กว่าปีก่อนก็เพราะถูกพวกตะวันตก พวกเดิมนี่แหละ คุกคามหัวเราะ เย้ยหยัน และจะเข้าทำการยึดครอง เพื่อบังคับเปลี่ยนให้เป็นสมัยใหม่ และเป็นรัฐในอาณานิคม ในกระบวนการนั้น ไม่ได้มีแค่โรงเรียน นักเรียน แต่รวมถึงโรงพยาบาล หมอ สถานกักกัน หรือ คุก สถานดูแลคนชรา คนบ้า พวกจิตเวช มีธงชาติ เพลงชาติ มีรัฐสภา มีทำเนียบรัฐบาล มีอาณาบริเวณ มีตำรา รวมถึง กระทรวง ทบวง กรม ฯลฯ เพื่อลบภาพความล้าหลัง ป่าเถื่อน ไร้อารยธรรม เพื่อสร้างภาพความมีวินัย มีระเบียบ กฎหมาย ข้อคับ แบบตะวันตก เพื่อยืนสง่าว่าเจริญ ทัดเทียมตะวันตก แต่วันนี้ ฝรั่งก็มาหัวเราะเราอีก ที่เห็นเราให้เด็กๆ ใส่ชุดนักเรียน และว่ามันล้าหลัง มึงยังบังคับเด็ก ตัดผม ใส่ชุดอีกหรอ ?  โลกวันนี้ มันต้องให้เสรีภาพเด็ก ให้เด็กเลือก เรียนอย่างที่เค้าอยากเรียน ห้ามบังคับ เอ้า!!  ก็ว่ากันไปรีบๆ

การเรียน ในทางเศษฐศาสตร์ คือการลงทุนของรัฐ ในการพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ ให้มีคุณภาพ หมายถึง การเตรียมตัว ฝึกฝนให้เป็นแรงงาน ที่มีคุณภาพ “คุณมึงคิดว่ารัฐลงทุนมหาศาล ทั้งเรื่องเลี้ยงดู หมอ โรงพยาบาล การศึกษา เพื่ออะไร ?” เพื่อให้น้องหยก เติบโตอย่างมีคุณภาพและทำงานใช้หนี้คืนรัฐ ผ่านรูปแบบภาษี นั่นก็ว่าในมุมของรัฐและพัฒนาการของรัฐ นะครับ

ในขณะที่สังคมไทย ก็มีพัฒนาการน่าสนใจ จากเดิม เช่นคนรุ่นผม ใฝ่ฝันอยากใส่ชุดนักเรียน อยากไปเรียน กระเสือกกระสนกันมาก ปั่นจักรยานไปกลับ 20 เกือบ 30 กม. เพื่อให้ได้ไปเรียน ภูมิใจที่ได้ใส่ชุด ภูมิใจที่ได้อ่านหนังสือ อ่านออกเขียนได้ แต่ปัจจุบัน แม้แต่หมู่บ้านในชนบท ก็มีรถรับส่งนักเรียน เดี๋ยวนี้แค่ 2-3 ขวบก็เข้าสู่กระบวนการทางการศึกษาแล้ว

 

จินตนาการแบบเก่า โรงเรียน ตำราเรียน ชุดนักเรียนและทรงผม ที่เคยเป็นหนึ่งในการสร้างชาติ สร้างรัฐสมัยใหม่ กลายเป็นความล้าหลังไปแล้ว คนรุ่นใหม่ๆ เริ่มอยากเรียนเฉพาะที่เขาอยากเรียน อยากแต่งชุดตามใจ ตามสบาย ตามสไตล์ตัวเขา ไม่เอาระเบียบ วินัย ที่กำกับควบคุมให้คนเหมือนกัน ตามกัน มุ่งความสนใจที่ความต้องการของตัวเอง มองความสำคัญที่ทัศนคติของตัวเอง หรือ มีความเป็นปัจเจกสูงมาก ฉะนั้น ระบบการศึกษาแบบเดิม ใช้ไม่ได้  หลักสูตรครูแบบเดิม ก็ใช้ไม่ได้ ทัศนคติ ความคิด ความรู้ วิธีการสอน จารีตประเพณี กราบเท้าไหว้ครู ก็ไร้สาระ ก็ใช้ไม่ได้

คำถาม คือ ถ้าเอาตามความต้องการของเด็กๆ มาเป็นจินตภาพใหม่ รูปแบบการศึกษา ปรัชญา เป้าหมาย และหลักสูตรการเรียนการสอน จะเป็นไปในรูปแบบใด เอาง่ายๆ ตรงๆ มีครูคนไหนอธิบาย คำว่า เสรีภาพบนเรือนร่าง ที่น้องหยกเขาเรียกร้องได้บ้าง ?