2 ทศวรรษ ไทยเอ็นจีโอ ตอนที่ 4  เส้นด้ายของความตาย

1974 29 Apr 2020

ความที่ ThaiNGO เป็นสื่อสมัยใหม่ และไม่เลือกคนเล็กคนใหญ่ คนดัง ในวงการเอ็นจีโอ นั่นแหละที่ทำให้ผมมีสายตรงเข้ามาแทบทุกวัน หลายคนรักผมเพราะเหตุนี้ “ใครทำงาน ใครสู้จริง ฝังตัว ตรึงพื้นที่” ผมสนใจ ผมสัมภาษณ์ ผมเน้นย้ำ เพื่อให้เป็นข่าวหรือให้ลงพื้นที่ทำข่าว นั่นคือความภูมิใจในความสำเร็จที่ถูกยอมรับ จึงแลกมาด้วยการทำงานหนักมาก มีชีวิตนอนบนเบาะรถ อยู่หลายปี  มาถึงกรุงเทพฯ ก็รีบถอดเทป อัพข่าว แล้วก็เดินทางต่อ ระหว่างปี 2544-2545 ผมเดินทางบ่อยมาก เป็นช่วงที่สถานการณ์การเคลื่อนไหวในประเทศไทย มีถิบถี่มาก หลายปัญหากำลังปะทุ เคลื่อนไหวจัดรูปเป็นขบวน แบ่งเป็นกลุ่มปัญหา และหลายปัญหามาจากนโยบายรัฐ ที่ไม่นำพา หรือเลือกปฏิบัติ หรือเบียดขับคนจน คนด้อยโอกาสให้ไร้สิทธิ์เข้าถึงทรัพยากร ดิน น้ำ ป่า เมื่อขบวนการทำงานมาบรรจบ ร่วมมือ และขับเคลื่อนไปด้วยกัน ทุกอย่างจึง เสริมพลังการเคลื่อนไหว ทุกมิติ บวกกับโครงสร้างทางการเมืองขยายขอบเขตบทบาทภาคประชาชน ผลพวงจากกฎหมายรัฐธรรมนูญ ฉบับใหม่ ( 2540 ) ที่กำหนดสิทธิประชาชน ไว้หลายระดับ รวมถึงกลไก องค์กรคุ้มครองสิทธิ์ ที่สำคัญๆ ก็มีเพิ่มขึ้น จึงกลายเป็นประตูสู่โอกาส ให้ขบวนการประชาชน งานพัฒนา ได้เคลื่อนไหวเรียกร้อง ต่อสู้ สร้างพื้นที่ได้มากขึ้น

ผมวางโทรศัพท์ ลงช้าๆ น้องที่รักคนหนึ่งโทรมา อยากให้ผมลงไปทำข่าวแบบว่า “สดๆร้อนๆ เลยพี่”  เราเองก็ยังหนุ่ม รวมถึง รักและห่วงน้องๆ ที่ทำงาน เด็กรุ่นใหม่ เลือดร้อน โผงผางออกจะแรง มุทะลุ และกล้าชน กล้าเผชิญ ตามสไตล์แต่ละคน  เราในฐานะคนทำสื่อก็พยายามทำหน้าที่ช่วยเท่าที่ทำได้

ลงจากรถทัวร์เสร็จ ก็เอากระเป๋าไปเก็บ และแวะกินมื้อเช้าในตลาด แดดสายแผดมาแล้ว แต่เมื่อคืนฝนตกเกือบทั้งคืนทำให้ ผู้คนยังไม่ออกมาจากบ้าน ตามถนน ร้านรวง จึงเงียบเหงา เราจับมอเตอร์ไซค์บึ่งไปพื้นที่กันสองคน  กรณีนี้เป็นกรณีโรงงานแอบต้มเกลือ เพื่อส่งโรงงานอุตสาหกรรม ประเด็นปัญหาคือ น้ำต้มกากเกลือ(ซึ่งมีความเค็มสูงมาก) ถูกปล่อยลงน้ำ ลงทุ่งนา ทำให้ข้าวชาวบ้านเสียหาย จนต้องรวมตัวกันเคลื่อนไหวร้องเรียนไปถึงผู้ว่าฯ จนได้คำสั่งให้ระงับ การดำเนินกิจการไว้ก่อนเพื่อศึกษาผลกระทบ แต่นายทุนเจ้าของกิจการเป็นคนมีอิทธิพล และเป็นนักการเมืองท้องถิ่น มีสายสัมพันธ์กับพรรคและนักการเมืองระดับชาติ ทำให้ไม่กลัวคำสั่งจังหวัด

เราจอดรถไม่ไกลนักจากโรงงานต้มเกลือ แล้วค่อยๆ คืบคลานไปตามทุ่งนาเขียวขจี เงียบๆ เข้าใกล้โรงงานต้มเกลือช้าๆ ช้าๆ ควันไฟจากโรงต้มลอยฟ่อง เสียงคนงานทำงานดังวี่แว่ว เราค่อยๆ คลานเข้าไปทีละนิด ทีละนิด เพื่อเก็บภาพเป็นหลักฐาน มาตีแผ่ออกสื่อ

“พอแล้วมั่ง...”  ผมบอกน้องที่นำทาง ด้วยใจเต้นระรัว
“เข้าไปอีกพี่ ไม่ต้องกลัว มากับผม พี่วิ่งให้ทันก็พอ”  มันพูดหน้าตาเฉย
“ก็พอได้ภาพแล้วนะ “  ผมบอกมันเบาๆ
“เฮ้ยยย...พี่ แค่นี้ภาพไม่ชัดหรอก เข้าไปอีก เอาใกล้ๆเลย ภาพนี้จะได้เด็ดๆ”  มันพูดพลาง คลานไปหน้าไม่หยุด ในขณะที่ผมสั่นระรัวไปทั้งร่าง  “เหงื่อแตกแต่เช้าเลยกู...”  ผมพึมพำในใจ

หลายครั้ง ที่เราต้องจำยอม ทำทุกอย่างเพื่อให้รู้สึกว่า เราได้ช่วยสุดความสามารถในฐานะคนทำงานสื่อเล็กๆ เพื่อร่วมด้วยช่วยกันกับคนทำงานเคลื่อนไหว คนทำงานเสี่ยงในพื้นที่ งานพัฒนา เพื่อสร้างความเข้าใจให้สังคม ที่หลายคนยังตราหน้าพวกเราว่า “พ่อค้าความจน”  หรือ “คนขายชาติ”